Yükleme veya boşaltmanın kaç gün, saat ve dakika içinde yapılacağını gösteren bir
deyimdir.
Astarya = Yükleme & Boşaltma için verilen günlük yükleme boşaltma miktarı
Gemiye yüklenecek ya da yüklenmiş miktar
Tespit edilen bu zaman, taraflar arasında kabul edilmiş navluna dahil bulunduğundan,
bunun için ayrıca bir ücret talep edilemez. Astarya günleri "Notice of Readiness"
(hazırlık mektubu) ile belirlenir. Bu yüzden hazırlık mektubunda veriliş, alınış,
kabul ediliş tarih ve saatinin yazılı olarak belirtilip, kanıtlanması çok önemlidir.
Astarya günleri saptanırken bulunan günlerin yanına "Weather Working Days" ibaresi
konularak, hava şartlarının yükleme/boşaltma üzerindeki olumsuz etkisi giderilmiş
olur. Bunun yanında SHEX (Sunday Holiday Excepted) veya FHEX (Friday Holiday Excepted)
ibareleri ile astarya günleri uzatılmaya çalışılır. Bunlara ek olarak "Even If Used"
ibaresi ile tatil günleri çalışılsa bile Cuma, Pazar ve tatil günlerinin astarya
günlerine sayılamayacağı ifade edilerek, sürastaryaya sokulur (taşıyıcının aleyhine
oluşan bir durum).
Astarya günleri aşıldığı zaman, taşıtanın ödemeyi kabul ettiği ücrettir. Tespit
edilen astarya günleri bittiğinde yükleme veya boşaltma tamamlanmamışsa taşıtan,
taşıyana demuragge (sürastarya) adı altında bir ücret ödemekle yükümlüdür. Demurrage
için konteyner kirası da denilebilir. Konşimentoda belirtilen tarife doğru veya
yanlış hukuken ödenmesi gereken miktarı gösterir. Eğer hiç bir fiyat belirtilmemişse,
mahkemenin uygun gördüğü fiyat uygulanır.
Astarya ve sürastarya ile ilgili hükümle T.C.K.'nın 1030 - 1030ncu maddeleri ile
tanımlanmıştır.
Liman sahasını kullanan her aracın ödediği kiradır. Ardiye ücreti kullanılan süreye
paralel olarak gittikçe artar. Dolu konteynerin ardiyesini müşteri, boş konteynerin
ardiyesini acente öder. Dolu olan ihracat konteynerlerinden ilk 3 gün ardiye alınmaz.
Ancak konteyner tahliye limanına indiği andan itibaren, ardiye ücreti de çalışmaya
başlar. Ardiye, liman idaresi tarafından talep edilen bir ücrettir.
Denizyolu ile yükünü taşıtmak isteyen bir yük sahibi, ilgilendiği geminin sahibine
veya işleticisine giderek; yükünün özelliklerini, göndermek istediği limanı, yüklemenin
yapılmasını istediği limanı, yükün yüklemeye hazır olabileceği tarihi bildirerek
görüşür. Eğer anlaşma sağlanırsa "ön anlaşma" (booking note) imzalanır. Booking
note'larda bir opsiyon süresinin konulması, ileride belgenin bir akit olarak değerlendirilmesi
olasılığını ortadan kaldırır. Opsiyon sonunda anlaşma kendiliğinden düşer.
Booking note ile bir ön anlaşmaya varan taraflar, yükün gemiye yüklenmesi için,
bir yükleme ordinosunu yük sahibinin eline vermeden önce, kendisinden bir istek
mektubu alır. 3 nüshadan oluşan yükleme ordinosunu (Mate's receipt) yükleyene verir
ve malın yüklenmesini sağlar. Hazırlanan 3 nüsha;
- Yük gemiye fiilen yüklendikten sonra gemi kaptanı veya ikinci kaptan tarafından
imzalanıp, geminin mührü ile mühürlendikten sonra yükleyiciye iade edilir. Yükte
ya da ambalajda bir hasar varsa ve/veya yükü ilgilendiren hususlar bu nüshaya yazılıp,
imzalanır. Bu nüsha ile yükün fiilen gemiye hangi durumda yüklendiği ispat edildiğinden,
acente buna istinaden konşimentoyu yükleyiciye verir.
- Acente tarafından imzalanan bu nüsha gemide kalır. Gemi kaptanı taşıma veya boşaltma
esnasında, acente tarafından düzenlenmiş diğer evrakı (manifesto, konşimento vb.)
elindeki bu nüsha ile kontrol eder.
- Bu nüsha acentenin nezdindeki gemi dosyasına konulmak üzere tanzim edilip, yükleyicinin
yükleme talimatı ve konşimentonun alınıp/satılamaz nüshası ile birlikte dosyada
saklanır.
Gelen veya giden malın ne olduğunu, ağırlığını, nasıl paketlendiğini, vardığı yerde
kime teslim edileceğini vs. gösteren evraktır. Manifesto, yükleyen tarafın acentesi
tarafından hazırlanır ve tahliye limanı acentesine gönderilir. Tahliye limanındaki
acente, manifestoyu tercüme ettirerek en geç 24 saat içinde gümrüğe teslim eder.
Mal tahliye limanına geldiğinde gemideki yük tercüme edilmiş manifesto ile kontrol
edilir ve uygun görülürse gemiyi boşaltma emri verilir. Eğer gemi birden çok limana
uğrayacaksa, her liman için ayrı manifesto düzenlenerek, ilgili limanlara gönderilir.
Diğer limanlarda da yükleme yapılacaksa, o limanlardaki acenteler de manifesto düzenleyerek
ilgili limanlara gönderirler. Manifesto gemideki malın gümrük tarafından takibi
nedeniyle, önemli bir belgedir. Manifesto sadece gemide bulunan malların detaylı
bir dökümü olup, navlun bedelleri belirtilmez.
Taşıtanlar yükleme ve boşaltmayı saptanmış bulunan astarya günlerinin bitiminden
önce tamamladıkları takdirde, taşıtanlar, taşıyanlardan veya gemi sahiplerinden
ücret talep etme hakkına sahip olurlar. Genellikle sürastarya ücretinin yarısı kadar
bir bedel kabul edilir. "Free Despatch" ibaresi kullanılarak, olası bir despatch
ücreti ödenmez.
Yükün hangi durumda gemiye alındığını, yüklendiğini, hangi koşullar altında taşınacağını
ve teslim edileceğini belirten kıymetli evraktır. Malların sahipliğini konteyner
mühür numaraları ile birlikte gösteren, kimin adına tanzim ve ciro edildiği ve hangi
mal için tanzim edilmişse hukuki olarak mal üzerindeki ve kanunlardan doğacak bütün
hak ve sorumlulukların o şahsa ait olduğunu gösteren belgedir. Konşimento yüklemenin
yapıldığını veya yapılacağını ispat eden belgedir. T.T.K. Md.1098 göre konşimentoda
olması gereken bilgiler aşağıdaki gibidir;
- Kaptanın adı ve soyadı,
- Taşıyanın ad ve soyadı / Ticaret unvanı,
- Geminin adı ve tabiiyeti,
- Yükletenin adı ve soyadı / Ticaret unvanı,
- Gönderilenin adı ve soyadı / Ticaret unvanı,
- Yüklemenin yapılacağı liman,
- Tahliyenin yapılacağı liman veya buna dair talimat alınacak yeri,
- Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan malların;
- Cinsi,
- Ölçüsü,
- Sayı, tartı veya adeti,
- Markaları,
- Haricen belli olan hal ve maliyeti,
Gemi yetkilisi gemiye gönderilen yükleme ordinosuna, varsa yük hakkında gerekli
gördüğü rezervleri, notları, yükleri ve ambalajı hakkındaki bilgileri yazarak bir
kopyasını yük sahibine, diğer kopyasını da gemi sahibine verir. Gemi sahibi veya
acentesi kendisine ulaşan ordinoya göre konşimento düzenleyerek, bunu yük sahibine
teslim eder. "Not Negotiable" ibaresi olan konşimentolar hiçbir şekilde ciro edilemez,
devredilemez.
Tesellüm Konşimentosu (Received Bill of Lading): Yükün gemiye teslim edilmesinin
şart olmadığı durumlarda hazırlanır. Bu tür konşimentolar yük taşıyıcıya taşınmak
üzere teslim edildiğinde hazırlanır. (Teslim Konşimentosu)
Yükleme Konşimentosu : Yükün ne zaman ve hangi gemiye yüklenmiş olduğuna dair şerh
verildiği takdirde bu konşimento yükleme konşimentosu hükmünde olmaktadır.
Konşimento işlerinde bir anlaşmazlığa yer verilmemesi için, aşağıda belirtilen hususlara
dikkat etmek gerekir;
- Evrakların ibrazı istendiği zaman, tam takım olarak takdim edilebilmeli.
- Değişiklikler gemi işleticisinin veya acentesinin yetkili bir kişisi tarafından
tasdik edilmiş olmalı.
- Konşimentonun, belirli yükün ambalajının yetersiz olması nedeniyle yükün hasarlı
olduğu hakkında bir şerhi taşıması halinde, temiz konşimento (Clean Bill of Lading)
olmamasından dolayı finansal ödeme için banka tarafından kabul edilebilir olmalı.
- Evrak "ONBOARD" (GEMİDE) ibaresi taşımalı.
- "ONBOARD" şerhini taşıyan, fakat acentesi tarafından tarihlenmemiş, imzalanmamış
ve/veya paraflanmamış olmamalı.
- Konşimento, emre muharrer düzenlenmiş ise açık cirolu olmaması.
- Akreditif şartları CF veya CIF kontratlarından bahsediyorsa konşimento, "FREIGHT
PREPAID" (Navlun peşin ödenmiştir) ibaresini taşımalı.
- Navlun ücreti faturaya dahil edilmişse, konşimento "FREIGHT PREPAID" ibaresi taşımalı.
- Akreditif, konşimentonun doğrudan doğruya nama yazılı olması gerektiğini yazıyorsa,
konşimento emre muharrer hazırlanmamalı.
- Konşimento akreditifte son yükleme tarihi olarak belirtilen tarihten sonraki bir
tarihi taşımamalı.
- Konşimento yükleme tarihinden itibaren 21 gün içinde tevdi edilmeli.
- Konşimentodaki malın detayı ordinodakinden farklı olmamalı.
- Akreditifte gerekli olması nedeniyle, navlun miktarı muhakkak gösterilmeli.
- Yükleme yazılı olandan farklı bir limanda yapılmış olmamalı.
- Açık olarak resmi olmadığı halde, diğer çeşit konşimentolar ibraz edilmemeli, hazırlanmamalı.
Konşimentonun kaybolması durumunda armatör, alıcıdan banka teminat mektubu ister.
Bunun sonucu olarak müşteriler teminat mektubu karşılığında, bankaya her 3 ayda
bir faiz ödemek zorunda kalırlar. Türkiye'de genellikle 5 yılık teminatlar istenir.
Diğer bir çözüm ise mahkeme kararı ile kayıp ilanı çıkartmaktır. Böylece yeni konşimento
çıkartılır. Fakat şahsi veya banka taahhüdü gerekebilir.